زنگ سی‌ شارپ – قسمت دوم

در قسمت قبل اندکی با تاریخچه سی شارپ و توضیحات مختصری در مورد آن و در مورد این سری از مقالات آموزشی آشنا شدیم. در این قسمت قصد داریم بیشتر با کد نویسی و محیط برنامه Visual Studio IDE آشنا شویم. ویژوال استودیو، IDE شرکت مایکروسافت است و IDE مخفف Integrated Development Environment (محیط یکپارچه توسعه نرم افزار) است.

Visual Studio به شما اجازه ویرایش، کامپایل، اجرا و خطایابی (Debug) برنامه های سی شارپ را می‌دهد پس برای دنبال کردن این سری مقالات و یادگیری #C نیاز دارید که یک نسخه از ویژوال استودیو را روی سیستم خود نصب کنید و پیشنهاد من نسخه ی ۲۰۱۰ به‌ بعد است چرا که ممکن است در برخی از موارد از ویژگی های C# 4.0 استفاده کنیم. همچنین می‌توانید نسخه ی رایگان را از وب‌سایت مایکروسافت دریافت کنید. دیگر وقت آن رسیده است که اولین برنامه سی شارپ را بنویسیم. برای این منظور باید یک پروژه برای سی شارپ در ویژوال استودیو بسازیم. پس مراحل زیر را برای ساخت یک پروژه خالی سی شارپ که در اینجا از Visual Studio 2010 Professional استفاده شده‌ است دنبال ‌کنید.

۱. ویژوال استودیو را اجرا کنید و از منوی بالا به File => New => Project بروید، سپس Windows را از لیست قالب های نصب‌ شده انتخاب کنید، بعد از آن Console Application را انتخاب کنید:

سپس نام پروژه خودتان را در قسمت Name وارد کنید و روی OK کلیک کنید تا پروژه شما ساخته شود.

۲. زمانی که پروژه شما ساخته شد، ویژوال استودیو بدین شکل به نظر می‌رسد:

اگر به ‌هر ‌دلیلی پنجره Solution Explorer را در سمت راست مشاهده نکردید می‌توانید از منوی View با انتخاب Solution Explorer آن را فعال کنید.

تا اینجا شما توانستید پروژه خودتان را که هم اکنون آماده برای کد نویسی است تهیه کنید. همان‌طور که مشاهده می‌کنید مقداری کد به صورت پیش‌فرض در پنجره Program.cs قرار دارد که در ادامه به‌ شرح مختصر آن‌ها می‌پردازیم.

using System;

این خط‌ کد مشخص می‌کند که برنامه شما از فضای نام System استفاده می‌کند که یکی از فضاهای نام (namespaces) پایه ای در Net Framework. است. احتمالاً هنوز نمی‌دانید Net Framework. چیست، پس حتماً مقاله ی چهار چوب دات نت را در ویکی‌پدیا مطالعه بفرمایید.

Namespace روشی برای مدیریت کد و گروه بندی کلاس های مرتبط به هم است.

using System.Collections.Generic;
using System.Linq;
using System.Text;

توضیح این چند خط کد در مقالات بعدی و در جای خود دنبال خواهد شد.

class Program

این خط کد از کلمه کلیدی class برای اعلان یک کلاس جدید که از قبل در Net Framework. تعریف شده است استفاده می‌کند. Program نام این کلاس است. تعریف کلاس با آکولاد باز } شروع و با آکولاد بسته { تمام می‌شود که عناصر بین آکولاد، اعضای کلاس هستند. از آنجا که سی شارپ یک زبان برنامه نویسی تماماً شی گرا است و همه ی سر‌ و‌ کارش با کلاس‌ها است باید در نحوه ی تعریف کلاس و استفاده از آن‌ها تسلط کافی داشته باشیم که این کار را در مقالات آینده انجام خواهیم داد.

static void Main(string[] args)

متد ()Main در اینجا قسمتی است که عملیات اصلی برنامه در آن انجام می‌شود. بدون متد ()Main برنامه های سی شارپ قابل اجرا نخواهند بود، متد ()Main هم با آکولاد باز و بسته محدوده خودش را مشخص می‌کند. در مورد Method و Class بعداً مفصل توضیح خواهیم داد پس اصلاً نگران نباشید زیرا تا اینجا فقط یک توضیح مختصر در مورد کد‌های پیش‌فرضی بود که در ابتدا می‌دیدید.

اکنون اندکی با برنامه Visual Studio IDE و نحوه ی پروژه ساختن آشنا شدید. همین‌طور کدهای پیش فرضی که در ابتدا می‌دیدید را تا‌حدی شناختید. اکنون قصد داریم با چند کد ساده شروع به برنامه نویسی کنیم، ممکن است در ابتدا چیزی ببینید که اصلاً از آن سر در نمی‌آورید اما اصلاً نترسید چون همه چیز را تا حدی که مفهوم مطلب بیان شود و اطمینان حاصل شود که شما خوانندگان عزیز آن موضوع را درک کرده‌اید، توضیح خواهیم داد. فقط از خواندن باز نایستید! همان‌طور که گفته شد عملیات اصلی برنامه در متد ()Main نوشته می‌شود و فعلاً با بقیه‌ی قسمت‌ها کاری نداریم چرا‌ که در جای خود به آن‌ها می‌رسیم و به شرح آنها می‌پردازیم.

اکنون که با ساختن پروژه آشنا شدید، یک پروژه جدید بسازید.

به کد زیر نگاه کنید:

using System;
using System.Collections.Generic;
using System.Linq;
using System.Text;

namespace Project1
{
    class Program
    {
        // A C# program begins with a call to Main().
        static void Main(string[] args)
        {
            /*
                This is a simple C# program.
                Green lines are comments.
            */

            Console.WriteLine("A Simple C# Program.");
        }
    }
}

همان‌طور که مشاهده می‌کنید مقداری از کد‌ها به صورت پیش فرض در صفحه ما بوده‌اند و فقط این چند خط جدید است:

// A C# program begins with a call to Main().

/*
This is a simple C# program.
Green lines are comments.
*/

Console.WriteLine("A Simple C# Program.");

خطوط سبز رنگی که در بالا مشاهده می کنید comment (توضیح) هستند. در سی شارپ ما همانند سایر زبان های برنامه نویسی اجازه داریم که از کامنت استفاده کنیم. همان‌طور که می‌بینید به دو طریق می‌توانیم comment بگذاریم. یکی نوشتن جلوی دو اسلش // و دیگری نوشتن مابین ستاره و اسلش /* */ محتوای کامنت ها توسط کامپایلر نادیده گرفته می‌شوند، کامنت ها فقط برای این منظور توسط برنامه نویس نوشته می‌شوند که هرکس در حال خواندن کد و برنامه است آن قسمت از کد را بفهمد زیرا کامنت ها اکثراً توضیح و شرحی در مورد کد هستند و نوشتن آن‌ها اختیاری است.

Console.WriteLine("A Simple C# Program.");

خط کدی که در بالا مشاهده می‌کنید، رشته‌ی “.A Simple C# Program” را در یک خط جدید در خروجی نمایش می‌دهد. فعلاً در همین حد بدانید که ()Console.WriteLine در این مثال یک String (رشته ای از کاراکترها) را در خروجی نمایش می‌دهد. بعداً متوجه خواهید شد که چطور این اتفاق می‌افتد. پس دانستید که String رشته ای از کاراکتر‌ها است که حتماً باید بین این علامت ” ” (بخوانید دابل کوتیشن، Double quotation) قرار بگیرد و ()Console.WriteLine برای چاپ کردن اطلاعات و پیغام در خروجی است و آن‌چه را که می‌خواهید در خروجی نمایش دهید باید بین () قرار دهید، درست طبق مثال. در انتهای آن نقطه و ویرگول بدین شکل ; قرار می‌گیرد که اصطلاحاً به آن Semicolon (بخوانید سمی کالن) گفته می شود. بدین صورت:

Console.WriteLine();

علامت semicolon در پایان هر دستور قرار می‌گیرد و هر دستور به صورت جداگانه در قسمت پایانی خودش از semicolon استفاده می‌کند. در طول دوره آموزش با این روند آشنا خواهید شد که در چه جاهایی باید از semicolon استفاده کنید.

توجه داشته باشید که سی شارپ به حروف بزرگ و کوچک حساس و اصطلاحاً case-sensitive است و این بدین معنی است که اگر فراموش کنید کجا باید از حروف بزرگ و کوچک استفاده کنید برنامه شما دچار خطا می‌شود. برای مثال اگر نام یک متغیر را phoneNum انتخاب کرده باشید و در جای دیگر برای استفاده از آن بنویسید PhoneNum یا Phonenum آنگاه برنامه شما دچار مشکل می‌شود. دستور ()Console.WriteLine هم به همین روال است همین‌طور بقیه دستورها، هرچند که کامپایلر سی شارپ فوق العاده قدرتمند است و در صورت بروز کوچکترین خطا شما را با‌ خبر می‌کند، به جز خطاهای منطقی. در مورد خطاهای منطقی بعداً بیشتر صحبت خواهیم کرد. تا اینجا با یک سری از اصطلاحات و مفاهیم آشنا شدید، بعد‌ از اینکه یک سری از مطالب را با هم مورد بررسی قرار دادیم سراغ یک مثال درست و حسابی می‌رویم.

static void Main(string[] args)
{
    Console.WriteLine("A Simple C# Program.");
}

پس طبق کد بالا دستور چاپ یک string را بنویسید و سپس Ctrl + F5 را با‌هم بگیرید تا خروجی برای شما نمایش داده شود: (به جای فشردن Ctrl + F5، از منوی Debug با انتخاب Start Without Debugging هم می‌توانید این‌کار را انجام دهید)

همان‌طور که می‌بینید A Simple C# Program در پنجره خروجی نمایش داده شد.

---

هدف از این سری مقالات آموزشی یادگیری سی شارپ به طور گام به گام و تقریباً کامل برای هر مبحث است. هرچند مجبوریم بعضی از مسائل را فعلاً به صورت کامل باز نکنیم تا در فهم موضوع دچار مشکل نشوید اما در آینده به آن‌ها پی خواهید برد. اگر این سری مقالات را همیشه دنبال کنید کم کم هر قسمت از زبان سی شارپ را به طور مفهومی آموزش می‌بینید. اگر در مورد مطلب هر قسمت سوالی برایتان پیش آمد و مشکلی داشتید می‌توانید در قسمت نظرات سوالات خود را مطرح کنید یا از شبکه‌های اجتماعی که در پروفایل من در همین سایت موجود است با من تماس بگیرید.

​در قسمت بعدی با value type، متغیرها و عملگرها آشنا می‌شویم.

به یاد داشته باشید آن‌که می‌خواهد روزی پریدن آموزد، نخست می‌باید ایستادن، راه‌ رفتن، دویدن و بالا‌ رفتن آموزد. پرواز را با پرواز آغاز نمی‌کنند!